Het NaPol-Intel-project

Nationalisatie van de politionele informatiegaring in België (1918-1961) : Democratiseringsproces en bureaucratisch kennisbeheer

Het BRAIN-onderzoeksproject NaPol-Intel moet leiden tot een beter inzicht in de evolutie van het beheer van de politionele informatiegaring en in het proces van centralisatie van de politiediensten, in België, van het einde van WOI tot het begin van de jaren 1960. Het is ook de bedoeling een analyse te maken van de link tussen de verregaande wijzigingen in de Belgische samenleving en de ontwikkeling van de politiediensten, die op alle niveaus alsmaar professioneler werden. Daarnaast zal worden onderzocht hoe de politionele informatiegaring tot stand kwam, hoe die inlichtingen verspreid en hoe ze gebruikt werden. Zo kan worden bepaald hoe het beheer van die informatie het beleid en de praktijk van de politie- en veiligheidsdiensten van ons land heeft vormgegeven en gelegitimeerd. Om op al die vragen te kunnen antwoorden, werden drie assen uitgetekend : openbare orde, morele orde en “politionele legitimatie”. Die onderwerpen moeten leiden tot een beter begrip van de democratische vooruitgang die de Belgische samenleving heeft geboekt in de loop van de XX^st eeuw. Door beter te verstaan hoe de Staat omging met de inname van het openbaar domein, de toegenomen vrijheid van meningsuiting en de grotere vrijheid van politiek actievoeren, kan ook een beter inzicht worden verkregen in de evoluties van onze tijd.

Het project draait om de ontsluiting van archiefstukken, de verbetering van de toegankelijkheid van dit archief, de valorisatie ervan en het in perspectief plaatsen van de documenten. De klemtoon zal liggen op de aanwending van het archief van twee belangrijke instellingen : de Rijkswacht en de Algemene Rijkspolitie (ARP). In 1934, werd de ARP opgericht binnen het ministerie van Binnenlandse Zaken om informatie in te zamelen over mogelijke bedreigingen van de openbare orde. Uitgesplitst over verschillende onderdelen van de politie, kende ze gedurende lange tijd veel problemen om haar opdracht uit te voeren en heeft ze duurzaam haar stempel gedrukt op de geschiedenis van de Belgische politiediensten.

Als onderdeel van dit project, uitgevoerd binnen het Algemeen Rijksarchief dankzij de steun van het Federaal Wetenschapsbeleid (BELSPO), zullen binnenkort duizenden lijsten met rijkswachter, processen-verbaal van uitzonderlijke gebeurtenissen, registers met orders en foto’s van brigades worden opengesteld voor onderzoek. In 2021, werd een eerste reeks personeelsdossiers van rijkswachters online beschikbaar gesteld. Tijdens de zomer, 30.000 scans van de archieven van de Belgische rijkswacht werden bijkomend gemaakt. Genoeg om innovatief onderzoek te stimuleren waarvan de resultaten zowel onderzoekers als het grote publiek zullen interesseren.. In nauwe samenwerking met Menepolhis, houdt het Rijksarchief u op de hoogte van de verdere ontwikkelingen van het project.

Voor meer informatie, raadplegen de projectpagina op de website van het Rijksarchief